Gemeenschappelijke regeling Openbaar lichaam GGD (veilig thuis)

Het openbaar belang wat behartigd wordt

Met de gemeenschappelijke regeling GGD wordt er zorggedragen voor de organisatie van een advies- en meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (Veilig Thuis) en uitvoering van bijhorende de wettelijke taken (artikel 4 van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015), alsmede uitvoering van de taken van het Centrum voor Seksueel Geweld. Met als doel onder andere:

• De duur, de ernst en de kans op herhaling van huiselijk geweld en kindermishandeling in afzonderlijke gezinnen/families doen afnemen

• Meer kinderen geweldloos kunnen laten opgroeien

• Zorgdragen voor het Centrum Seksueel Geweld (CSG) met als doel onder andere de versterking van de hulpverlening aan slachtoffers van seksueel geweld in de regio.

• Het beschermen, bevorderen en bewaken van de gezondheid van de bevolking en van specifieke groepen daarbinnen, in het rechtsgebied van het lichaam

• Het voorkómen en het vroegtijdig opsporen van ziekten onder de bevolking

Sinds 2020 is de Regioaanpak Veiligheid voor elkaar 2020-2024 (hierna: de Regioaanpak) in werking. In deze Regioaanpak ligt de nadruk op het creëren van een veilige thuissituatie voor elke inwoner van de regio. De ambitie van de regio Amsterdam-Amstelland is dat geen enkel kind, geen enkele volwassene meer te maken krijgt met geweld in afhankelijkheidsrelaties.

De focus van de Regioaanpak ligt op het voorkomen, stoppen en duurzaam oplossen van huiselijk geweld, kindermishandeling) en seksueel geweld. Hier zijn twee duidelijke doelgroepen: enerzijds de inwoners van Amsterdam- Amstelland, die met de regioaanpak in staat willen stellen tot het handelen bij geweld door eerder te signaleren, geweld bespreekbaar te maken en te melden bij (on)officiële instanties. En anderzijds de professionals, zij worden beter en intensiever in staat gesteld risicosignalen op tijd te signaleren en adequaat op te volgen.

De Regioaanpak wordt gevormd door drie speerpunten:

Speerpunt 1: Zichtbaar, bespreekbaar en ieders verantwoordelijkheid Speerpunt 2: Verantwoord opvoederschap^[1] en veilige relaties Speerpunt 3: Geweld stoppen en structureel oplossen

Deze speerpunten vormen de basis van de aanpak tegen huiselijk geweld en kindermishandeling, toch staan zij niet op zichzelf. Binnen de speerpunten is overlap en kruisbestuiving en versterken zij elkaar. Het jaar 2023 kenmerkt zich dan ook door een aantal bewegingen die het programma Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (hierna: HGKM) raken:

• Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming;

• De inzet op de versterking tussen straf- en zorgpartners;

• Het tegengaan van seksueel geweld en de toegenomen maatschappelijke aandacht voor dit probleem.

Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is in 2021 landelijk opgesteld na een pilotfase, waarin een nieuwe bescherming werd ontwikkeld. Deze bescherming is niet alleen voor de doelgroep gezinnen, maar ook voor huishoudens zonder kinderen (0-100 jaar). De huidige beschermingsketen voldoet niet meer: het is niet transparant, duurt lang vanwege een estafette aanpak en is daardoor niet effectief. Amsterdam-Amstelland heeft als proeftuin een integrale aanpak ontwikkeld. In deze integrale aanpak ondersteunen vaste veiligheidsexperts van Blijvend Veilig lokale teams, waarbij ze in de meest complexe situaties zelf gezinnen en huishoudens begeleiden. Zij werken in duo's en zijn onderdeel van de wijkgerichte aanpak. Deze sterk vereenvoudigde en meer effectieve aanpak kan ook bijdragen aan een aantrekkelijke werkpraktijk. In november 2022 is daarom besloten vanaf december 2023 de nieuwe aanpak stapsgewijs te gaan invoeren in de regio Amsterdam-Amstelland. In Uithoorn is deze werkwijze in 2023 ingevoerd.

Niet alleen lag er in 2023 een focus op het beter werken binnen de beschermingsketen, ook lag er extra focus op het versterken van de samenwerking tussen zorg- en strafpartners. Zodat zij elkaar beter weten te vinden bij het delen van signalen en in het kader van acute veiligheid. Deze versterkte samenwerking is ook van belang bij casussen wanneer zowel het zorg- als strafdomein van toepassing zijn en deze domeinen samen toewerken naar structurele veiligheid. Binnen deze focus zijn stappen gemaakt in het ontwikkelen van een ‘plegeraanpak’, waarbij het doel is om te komen tot een effectieve en integrale aanpak met aandacht voor alle betrokkenen, inclusief specifieke aandacht voor de pleger, zodat herhaling van geweld voorkomen kan worden en hardnekkige patronen worden doorbroken. Daarnaast is er ingezet op de doorontwikkeling van de maatregel Tijdelijk Huis Verbod (hierna: THV), op toepassing hiervan in Blijvend Veilig en in de doorontwikkeling in Nieuw-West. Tot slot is de pilot Reclassering van start gegaan. Ook binnen de volwassen Geestelijke Gezondheidszorg (hierna: GGZ) zijn stappen gemaakt om de verbinding tussen Jeugdzorg en volwassen GGZ te verstevigen en om de intergenerationele doorgifte van HGKM te stoppen.

Naast verbeteringen die zijn ingezet in de ketens die te maken hebben met slachtoffers en daders van HGKM, vragen maatschappelijke ontwikkelingen om meer in te zetten op bepaalde onderwerpen. Zo is in de afgelopen jaren het aantal slachtoffers dat hulp zoekt na seksueel geweld gestegen. Dit heeft geleid tot een explosieve toename van het aantal hulpvragen bij het Centrum Seksueel Geweld in 2022. Dit is echter vermoedelijk het topje van de ijsberg. Daarom werd ook in 2023 de prioriteit gegeven aan het tegengaan van seksueel geweld. Dit is ingezet door onder andere communicatiecampagnes om het bewustzijn over (de impact van) seksueel geweld te vergroten en het meer bespreekbaar maken. Doel is om zodoende de drempel te verlagen voor het vragen om hulp.

Waar bij de start van de Regioaanpak de indeling naar de drie speerpunten goed werkte, blijkt nu richting het eind van deze aanpak dat het tegengaan en oplossen van huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld dat de speerpunten niet zonder elkaar bestaan. De speerpunten helpen bij het belichten en aanvliegen van het probleem van verschillende kanten, maar voor het behalen van de doelstelling om het geweld te stoppen, blijken de speerpunten niet los van elkaar te bestaan. Mensen kunnen zowel omstander, als professional, als slachtoffer zijn. De speerpunten gaan over een keten. Dwars door deze keten lopen maatschappelijke veranderingen en politieke vragen. De aanpak volgt dan ook de onderliggende bewegingen:

1. Verbeteren samenwerking binnen en buiten de keten;

2. Aandacht voor thema’s die in de maatschappij spelen;

3. Aandacht voor inzet op en voor specifieke doelgroepen;

4. Gerichte aandacht voor het verhogen van kennis en toepassing daarvan.

In 2024 zal er een nieuwe Regioaanpak worden opgesteld voor 2025-2029, waarin de Amsterdam-Amstelland gemeenten de aanpak voor de daaropvolgende vijf jaar zullen bepalen.

Risico's

De GR Amsterdam-Amstelland wordt deels gefinancierd door de deelnemende regiogemeenten en deels door Amsterdam. De bijdrage vanuit de regio-gemeenten wordt vastgesteld op basis van het aantal inwoners per gemeente.

De bijdrage van gemeente Amsterdam wordt vanuit de DUVO -middelen bepaald. De gemeente Amsterdam ontvangt als centrumgemeente extra middelen vanuit het Rijk. Dit zijn de zogenaamde DUVO-middelen Decentralisatie Uitkering Vrouwen Opvang (DUVO). Deze bijdrage is bedoeld voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling in Amsterdam en de regio. Daarnaast draagt Amsterdam alle risico’s en alle niet-begrote noodzakelijke activiteiten ten behoeve van de regio.

Uit de DUVO middelen worden nu regiobrede activiteiten betaald, lokale activiteiten per gemeente en een bijdrage aan de GR Amsterdam-Amstelland. Voor de lokale activiteiten wordt door Amsterdam een bedrag van € 204.431 uit de DUVO middelen aan de andere regiogemeenten uitbetaald. Op Veilig Thuis resteert na de bijdrage vanuit de DUVO-middelen nog een tekort van ruim € 6 miljoen. Hiervan wordt nu € 5,8 miljoen door de gemeente Amsterdam bijgelegd en € 0,2 miljoen door de overige gemeenten.